Life In Universe

Super-Ziemia okr±¿aj±ca poblisk± gwiazdê GJ1214 (wizja artysty). ¬ród³o: ESO/L. Calçada

Astronomowie zaobserwowali planetê pozas³oneczn± kr±¿±c± wokó³ ma³ej gwiazdy odleg³ej o 40 lat ¶wietlnych od nas. To druga planeta z grupy nazywanej super-Ziemiami, dla której wyznaczono masê i promieñ. Planeta ma gêst± atmosferê i prawdopodobnie sk³ada siê z lodu wodnego.

Wyniki badañ zosta³y opublikowane w najnowszym numerze czasopisma "Nature". Odkryta planeta nosi nazwê GJ1214b i ma masê oko³o sze¶æ razy wiêksz± ni¿ Ziemia, a promieñ jest 2,7 razy wiêkszy ni¿ promieñ Ziemi. Sytuuje to GJ1214b w przedziale pomiêdzy Ziemi±, a planetami takimi jak Uran i Neptun.

Planetê dostrze¿ono dziêki zastosowaniu techniki obserwacyjnej zwanej metod± tranzytów. Tranzyt wystêpuje w sytuacji, w której orbita planety jest nachylona wzglêdem nas pod takim k±tem, ¿e planeta co pewien czas przechodzi na tle gwiazdy. Powoduje to niewielkie os³abienie ¶wiat³a gwiazdy na czas, w którym planeta jest przed gwiazd±.

GJ1214b okr±¿a swoj± gwiazdê co 38 godzin w odleg³o¶ci zaledwie dwóch milionów kilometrów. Dla porównania odleg³o¶æ Ziemia-S³oñce to oko³o 150 milionów kilometrów. "Bêd±c tak blisko swojej rodzimej gwiazdy, planeta musi mieæ temperaturê powierzchni oko³o 200 stopni Celsjusza, zbyt gor±c±, aby woda by³a w stanie ciek³ym", mówi David Charbonneau, g³ówny autor artyku³u przedstawiaj±cego odkrycie.

Astronomowie porównali wyznaczony promieñ planety z modelami teoretycznymi. Okaza³o siê, ¿e obserwowany promieñ jest wiêkszy ni¿ przewiduj± modele, a wiêc co¶ jeszcze musi blokowaæ ¶wiat³o gwiazdy (poza sam± powierzchni± planety). Tym "czym¶" jest gêsta atmosfera o grubo¶ci 200 km. "Atmosfera jest znacznie gêstsza od tej na Ziemi, a wiêc wysokie ci¶nienie i brak ¶wiat³a wykluczaj± ¿ycie takie jakie znamy" mówi Charbonneau, "ale warunki nadal s± bardzo interesuj±ce, gdy¿ pozwalaj± na istnienie z³o¿onej chemii." Planeta jest byt gor±ca, aby przez d³ugi czas utrzymaæ atmosferê, prawdopodobnie wiêc mamy okazjê do badania nowo uformowanej atmosfery planety pozas³onecznej.

GJ1214b jest drug± planet± z kategorii super-Ziemie, dla której wyznaczono zarówno masê, jak i promieñ. Pierwsz± by³a Corot-7b, któr± równie¿ odkryto metod± tranzytów (za pomoc± satelity Corot). Planety maj± podobn± masê, ale naukowcy s±dz±, ¿e bardzo ró¿ni± siê od siebie pod wzglêdem panuj±cych na nich warunków. Corot-7b ma znacznie wiêkszy promieñ, prawdopodobnie skaliste j±dro i mo¿e byæ pokryta law±. Natomiast GJ1214b sk³ada siê przypuszczalnie w trzech czwartych z lodu wodnego, a resztê stanowi krzem i ¿elazo.

Planetê GJ1214b znaleziono w ramach projektu MEarth, który poszukuje tranzytów ma³omasywnych planet w¶ród 2000 gwiazd. Projekt ten pos³uguje siê o¶mioma ma³ymi teleskopami o ¶rednicach po 40 cm dzia³aj±cych na górze Mount Hopkins w Arizonie w Stanach Zjednoczonych. Po odkryciu dalsze obserwacje by³y prowadzone przy pomocy niezwykle dok³adnego spektrografu HARPS pracuj±cego na 3,6 metrowym teleskopie ESO w La Silla w Chile.

Wiêcej informacji:

http://www.eso.org/public/news/eso0950/