Life In Universe

Gwiazda GJ 758 i dwie potencjalne planety: B w odleg³o¶ci 29 AU oraz C w odleg³o¶ci 18 AU od gwiazdy. Obraz uzyskany przez teleskop Subaru. ¬ród³o: Subaru Telescope / NAOJ.

Na japoñskim teleskopie Subaru rozpoczêto projekt, w ramach którego bêd± wykonywane bezpo¶rednie fotografie planet pozas³oneczych. Dziêki pierwszym obserwacjom uda³o siê znale¼æ obiekt o masie 10-40 mas Jowisza, czyli albo wielk± planet±, albo br±zowego kar³a.

Liczba znanych planet pozas³onecznych przekroczy³a niedawno 400. Wiêkszo¶æ z nich odkryto metodami po¶rednimi, w szczególno¶ci spektroskopowymi (efekt Dopplera) i fotometrycznymi (obserwacje tranzytów). Wykonywanie bezpo¶rednich zdjêæ egzoplanet dopiero siê rozpoczyna. Encyklopedia planet pozas³onecznych podaje, ¿e zaobserwowano w ten sposób 11 planet w 9 uk³adach planetarnych.

W roku 2008 sfotografowano towarzyszy trzech gwiazd typu widmowego A. Jeden z przypadków - gwiazdy HR8799 - zosta³ potwierdzony przez obserwacje teleskopem Subaru. Okaza³o siê, ¿e s± to trzy obiekty o masach 7-10 mas Jowisza, znajduj±ce siê 24-68 jednostek astronomicznych od gwiazdy.

Najnowsze obserwacje z Subaru znalaz³y kandydatkê na planetê w pobli¿u gwiazdy, która ma podobny typ do s³onecznego (gwiazda typu widmowego G). Gwiazda GJ 758 znajduje siê 50 lat ¶wietlnych od nas. Towarzysz±cy jej obiekt ma masê od 10 do 40 mas Jowisza, co oznacza ¿e albo jest bardzo du¿± planet±, albo nale¿y do br±zowych kar³ów (obiektów o masie zbyt ma³ej aby staæ siê prawdziw± gwiazd±, ale mog±cych dokonywaæ syntezy deuteru). Obiekt znajduje siê 29 jednostek astronomicznych od gwiazdy, czyli w odleg³o¶ci porównywalnej z rozmiarem orbity Neptuna. Prawdopodobnie ma temperaturê zaledwie 600 K.

Kolejne obserwacje ujawni³y drugiego towarzysza gwiazdy, w odleg³o¶ci 18 jednostek astronomicznych (porównywalne z rozmiarem orbity Urana), co oznacza, ¿e mo¿emy mieæ do czynienia z uk³adem planetarnym z³o¿onym z dwóch du¿ych planet. Hipoteza ta wymaga jednak jeszcze dalszych obserwacji potwierdzaj±cych, ¿e obiekt rzeczywi¶cie jest zwi±zany z gwiazd± GJ 758.

Od pa¼dziernika b.r. rozpocz±³ siê projekt bezpo¶redniego fotografowania planet pozas³onecznych za pomoc± teleskopu Subaru o ¶rednicy 8,2 m. W ci±gu piêciu lat SEEDS (Subaru Strategic Exploration of Exoplanets and Disks) bêdzie poszukiwaæ egzoplanet oraz dysków oko³ogwiazdowych w pobli¿u 500 gwiazd. SEEDS jest projektem miêdzynarodowym, poza Japoni± bior± w nim udzia³ Stany Zjednoczone, Niemcy oraz Wielka Brytania.

Teleskop Subaru jest wyposa¿ony w nowy instrument o nazwie HiCIAO (High Contrast Instrument for the Subaru next generation Adaptive Optics), który dzia³a jako koronograf przes³aniaj±cy ¶wiat³o gwiazdy, aby zaobserwowaæ obiekty znajduj±ce siê bardzo blisko niej i przyæmiewane przez ni±. Stosowane s± te¿ zaawansowane techniki ró¿nicowe w d³ugo¶ciach fali, polaryzacji i k±towe, aby usun±æ wp³yw ¶wiat³a gwiazdy na jej najbli¿sze otoczenie na zdjêciu.

Wiêcej informacji:

    http://www.naoj.org/Pressrelease/2009/12/03/index.html